Презентация "Сызык куелу очраклары" – проект, доклад

Җөмләдә сызык куелу очраклары

Беренче очрак:

Җөмләдә исемнәр яки исем урынында йөри торган сүзләр үзләре генә хәбәр булып килгәндә,ия белән хәбәр арасына: Хезмәт кешене бар иткән, Хезмәт-кешегә тормыш Хезмәт-җирдәге гүзәллек, Кешегә-һава,сулыш.

Икенче очрак.

Ияне аергыч дип тану куркынычы булганда,иядән соң: Таш-күперне җимергән.

Өченче очрак.

Кискен каршы куюны белдергән теркәгечсез тиңдәш кисәкләр һәм җөмләләр арасында: Барам,барам-барып җитеп булмый.

Дүртенче очрак.

Тиңдәш кисәкләрдән соң килгән гомумиләштерүче сүз алдыннан: Ишек, тәрәзә, идән, түшәм-бары да бик бөтен.

Бишенче очрак.

Аныклагач та, аныкланмыш та исем белән белдерелеп, икесенең дә мәгънә күләме бердәй булса сызыклар куела: Үти алмадым мин әтиемнең васыятен – соңгы теләген.

Алтынчы очрак.

Аныклагыч тиңдәш яки бик җәенке булып,аның чиген билгеләү укучыда кыенлык тудырырлык булса аныклагыч ике яктан да сызык белән аерыла: Урал тауларының көнбатыш һәм көньяк битләрендә - Урал өлкәсендә, Башкортостанда,Казакстанда-яңа нефть чыганаклары табылды.

Җиденче очрак.

Текстның укылышына зыян китерердәй кереш җөмләләрне аеру өчен: Повар исә - үз музыкасы белән дан казанырга һич тә җыенмаган иде булса кирәк- гармунын кесәсенә тыкты да,балаларга карап,ишарәләр ясады.

Сигезенче очрак.

Хәбәре әйтелмәгән, я ким җөмләнең пауза ясала торган урынында: Мин- аю артыннан,аю-минем арттан.

Тугызынчы очрак.

Ике чикне күрсәтә торган сүзләр арасына: Мәскәү-Берлин поезды.

Унынчы очрак.

Туры сөйләм диалог формасында язылганда,һәрбер реплика алдынннан: -Кайчан кайттыгыз? -Кичә.

Унберенче очрак.

Туры сөйләм уртасында һәм аннан соң килгән автор сүзләре янында сызык куела: -Сез кышны ничек каршылыйсыз?-ди. -Амбар тулы байлык белән,-дим мин аңар.

Уникенче очрак.

Җөмләләр арасында кискен каршы куюны белдергән “барыбер” сузе алдыннан сызык өтер белән бергә куела: Кышкы җилләр никадәр генә исмәсеннәр,-барыбыер яз язлыгын итәр.

Унөченче очрак.

Җөмләнең хәбәре баш килештәге исем,сан,алмашлык, һәм исем –фигыль белән белдерелгәндә: Мин-балта остасы малае.

Ундүртенче очрак.

Җөмләне ике төрле аңлау(синтаксик омоним)ихтималы булса,хәбәре фигыль белән белдерелгән җөмләдә:Теге агач йорт янында тора.1)Теге-агач йорт янында тора.2)Теге агач- йорт янында тора.

Унбишенче очрак.

Каршы кую интонациясе булганда: Аның яшь - җилкенчәк арасында тамчыда абруе калмаган.Бурычка ала- кайтармый.